Collegium Martineum Wydział Historii KW PZPR Poznań dzisiaj

Z wizytą w dawnym KW PZPR i w przyszłym Muzeum Enigmy

by

in

Niedługo rozpocznie się budowa Muzeum Enigmy w budynku przy ulicy Święty Marcin 78. Jak dzisiaj prezentuje się dawna siedziba Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Wydziału Historii UAM?

Zdjęcia pochodzą z wycieczki z 2016 roku.

Czytaj też: Symbole Poznania wstydliwie schowane i błędnie określone. Czas przywrócić godność herbowi i fladze Poznania!

Na początku był gmach intendentury wojskowej

W przeszłości na miejscu obecnego gmachu, w XIX wieku postawiono gmach intendentury (zaopatrzenia w przedmioty codziennego użytku) wojsk pruskich. Tamten budynek przetrwał I wojnę światową. Ulokował się w nim m.in. oddział biura szyfrów Sztabu Generalnego Wojska Polskiego.


Wyświetl większą mapę

To właśnie tutaj Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski (absolwenci Uniwersytetu Poznańskiego) pracowali nad złamaniem kodu niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. To osiągnięcie miało wpływ na odkodowywanie depesz III Rzeczy przez aliantów podczas II wojny światowej.

Więcej o przyszłym Muzeum Enigmy przeczytasz poniżej:

Muzeum Enigmy z prawie dwuletnim opóźnieniem: trwa przetarg

Budynek intendentury ucierpiał w wyniku działań II wojny światowej. Po wojnie wyburzono pozostałe fragmenty budowli. Na ich miejscu zaplanowano nowy gmach dla Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Zaprojektował go Władysław Czarnecki, architekt i urbanista. Czarnecki w dwudziestoleciu międzywojennym był m.in. kierownikiem Wydziału Rozbudowy Miasta. Jest odpowiedzialny m.in. za koncepcję klinów zieleni.

Poznań KW PZPR Święty Marcin wejście
Szklana ściana w głównym wejściu
Podwórko Collegium Martineum na Świętym Marcinie
Od strony podwórza budynek prezentował się zdecydowanie mniej okazale
Poznań aula sala posiedzeń KW PZPR
Za tą szklaną ścianą znajduje się dawna sala posiedzeń PZPR i dawna aula uniwersytecka

Siedziba Komitetu Wojewódzkiego KW PZPR

Budynek KW PZPR przy ul. Święty Marcin 78 powstawał w latach 1949-1950. Zaprojektowano go w stylu modernistycznym, choć pewne fragmenty budowli nawiązują nieco do socrealizmu. Charakterystycznym elementem elewacji są płyty piaskowca oraz poziome, grube linie gzymsów. Wnętrza urządzono równie modernistycznie. Skromny wystrój przełamywały rzeźbione sufity na parterze i okazałe żyrandole. Jest to jeden z ostatnich modernistycznych budynków zaprojektowany tuż przed okresem socrealizmu (1949-1956).

W stylu socrealistycznym urządzono m.in. Plac Cyryla Ratajskiego, Plac Wielkopolski oraz część zabudowy Dębca

Wnętrze Collegium Martineum - pozostałości po KW PZPR
Na parterze znajdziemy najwięcej oryginalnych elementów dawnego KW PZPR
Kaseton sufitowy - Collegium Martineum, Święty Marcin 78, Stare Miasto
Kaseton sufitowy
Żyrandole w dawnym gmachu PZPR w Poznaniu i Wydziale Historycznym UAM
Najciekawszym elementem wystroju są oryginalne żyrandole

Budynek był niemym świadkiem wystąpień robotniczych przed 1989 rokiem. Największe z nich – tzw. Poznański Czerwiec 1956 – zostało stłumione przez żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego. Strajkujący próbowali się wedrzeć do gmachu KW PZPR – udało im się, jednak okupacja nie trwała długo.

Okres Collegium Historicum

W styczniu 1990 roku – tuż przed samorozwiązaniem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej – budynek zajęli studenci. Oczekiwali ujawnienia stanu prawnego budowli oraz powstania komisji społecznej dla jego uregulowania. Okupacja trwała dobę. W kwietniu 1990 roku gmach przekazano Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (UAM), który urządził weń Wydział Historyczny (Collegium Historicum).

Sala Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Poznań
W tej sali obradowali członkowie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, później wykorzystywał ją UAM
Sala obrad i aula Wydziału Historii UAM w Poznaniu
Kiedyś główna sala obrad Komitetu Wojewódzkiego, potem aula Wydziału Historii
Aula uniwersytacka UAM - sufit
Wzrok ku górze ciągnie wzór sufitu oraz…
Żyrandole w KW PZPR i UAM - Collegium Martineum, Św. Marcin 78
… ogromne, prawie dwumetrowe żyrandole

Parter budynku na pewien czas zajął bank PKO Bank Polski. Wiązało się to z ingerencją w przyziemie Collegium Historicum. Bank na swoje potrzeby zamurował podcienia, powiększając w ten sposób powierzchnię biurową. Tej zmiany konstrukcyjnej do tej pory nie usunięto. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza przeniósł w 2015 roku Wydział Historyczny do nowego obiektu na kampusie Morasko.

Budynek przy ulicy Święty Marcin 78 przed 1989 rokiem – widać podcienia od strony ulicy Święty Marcin. Źródło: Władysław Czarnecki
Aktualny wygląd dawnego KW PZPR i Collegium Historicum
Aktualny wygląd budynku z zamurowanymi podcieniami. Fot. Radomil (Wikipedia)/CC BY-SA 3.0

W 2018 roku UAM zmienił nazwę obiektu na Collegium Martineum, nawiązując w ten sposób do położenia przy ulicy Święty Marcin. Obecnie budynek czeka na przebudowę związaną z Muzeum Enigmy. Nowa placówka muzealna ma powstać do końca 2020 roku.

Czytaj także:

Zajrzyj do serii Plan na Poznań. To unikatowy zbiór niedoszłych i niezrealizowanych projektów przebudowy miasta, rozbudowy dróg czy wyburzenia zabudowy. Do tej pory zaprezentowaliśmy m.in. hitlerowski plan Weststadt Posen, koncepcję niemieckiej dzielnicy rządowej w Parku Marcinkowskiego czy projekt niewybudowanej Trasy Piekary i Trasy Podgórnej.


Dołącz do nas na Facebooku, Twitterze, Wykopie i Instagramie