Czy Łacina mogła nie zostać zdominowana przez wielkie centrum handlowe Posnania? Okazuje się, że tak. Plan z 2003 roku zakładał dużo bardziej zharmonizowaną zabudowę terenów przy Rondzie Rataje.
To kolejny tekst w cyklu Plan na Poznań – zbiorze niezrealizowanych koncepcji przekształcenia naszego miasta.
Garść historii – dzielnica Rataje
Aż do lat 50. XX wieku cały teren Rataj, Chartowa i Żegrza zachował swój wiejski charakter. Mimo włączenia tych trzech wiosek do Poznania w 1925 roku, przez długi czas nie ingerowano w tę część prawobrzeżnego Poznania. Dzisiejsza Łacina służyła potrzebom rolników. Ulica Pleszewska – główna droga wylotowa w kierunku Kórnika – pozostawała niezabudowana. Powojenne miasto potrzebowało jednak nowych dzielnic mieszkaniowych, a teren prawobrzeża idealnie nadawał się do tego celu.
Czytaj też: powojenny projekt Trasy Piekary i Trasy Piastowskiej
Pierwsze powojenne prace nad planem dla Rataj rozpoczęto w 1950 roku. Rozpisany wtedy konkurs na zagospodarowanie prawobrzeża poskutkował wypracowanie jednej, głównej koncepcji. Jej autorami byli: Teresa Mycko-Golec, Regina Pawuła-Piwowarczyk, Zdzisław Wiktor Piwowarczyk i Jerzy Schmidt. Trzy główne osiedla mieszkaniowe rozłożono na dwie terasy.
Czym jest terasa? To schodowy układ doliny rzecznej. Poszczególne poziomy teras oddzielone są względnie stromymi uskokami. W centrum Poznania granica jednej z teraz przebiega przez Park Dąbrowskiego, Krysiewicza, Paderewskiego aż po Wzgórze Przemysła.
Dolną terasę zajmowały Rataje, górną – Chartowo i Żegrze. Dwie terasy rozdzielał park (dzisiejszy Park Rataje). Warto dodać, iż ta koncepcja wykorzystuje niemiecki pomysł na Rataje z czasów II wojny światowej. Tam też zabudowę zaplanowano z zaakcentowaniem dwóch poziomów teras.
Trzy dzielnice mieszkaniowe posiadałyby dzielnicę centralną – Łacinę. Zaplanowano na niej szeroki program funkcjonalny: handel, usługi rozrywkowe, stadion czy obiekty użyteczności publicznej. Łacina w naturalny sposób przedłużałaby usługowo-handlowe centrum Poznania na prawobrzeże Warty.
W tym samym czasie miasto pracowało nad wyburzeniem 1/6 zabudowy Starego Miasta.
Stare Miasto: rewitalizacja poprzez wyburzenie – Plan na Poznań #4
Przymiarki do Łaciny – projekt nowego millenium
O ile Rataje, Chartowo i Żegrze zbudowano mniej więcej zgodnie z planem, o tyle teren Łaciny pozostawał niezagospodarowany. Miasto w latach 70., 80. i 90. nie było w stanie wybudować centrum dzielnicowego dla prawobrzeżnej części Poznania. Dlatego zrodziła się koncepcja częściowego skomercjalizowania Łaciny. Dzięki sprzedaży części gruntów inwestorom prywatnym, istniała szansa powstania tej dzielnicy w realnym czasie w oparciu o wartości rynkowe. Dlatego wstępnie założono, że nowa Łacina będzie dzielnicą mieszkaniowo-handlowo-usługową.
Prace nad nową koncepcją prowadzono w latach 2000-2003. Łaciną zajęło się biuro projektowe ASW Architekci (dzisiejsza nazwa) razem z Krzysztofem Urbaniakiem, ówczesnym architektem miasta. Twórcy nie tylko dążyli do realizacji zakładanych funkcji. Zabudowę Łaciny szykowano jako przeciwwagę dla luźnej urbanistyki ratajskich osiedli.
Układ przestrzenny oparto na „tradycyjnych” środkach wyrazu: pierzejowej zabudowie, deptakach, placach i osiach widokowych. Kilkupiętrową zabudowę urozmaicano wyższymi budynkami. Co ważne: taki projekt sugerował umieszczanie handlu w formie lokali na parterze i współczesnych domów towarowych a’la Kupiec Poznański. Zgodnie z tym planem nie mogło powstać duże centrum handlowe – takie jak Posnania lub Galeria Malta.
Opisywany w dalszej części tekstu plan z 2003 roku został zmieniony trzy lata później. To na podstawie planu z 2006 roku powstało centrum handlowe Posnania. Na początku omówimy wcześniejszą koncepcję, potem przejdziemy do późniejszego planu i dzisiejszej zabudowy.
Łacina: rekonstrukcja
Czas zatem zobaczyć, jaki pomysł na Łacinę miało miasto w 2003 roku. Najpierw spójrzmy na to, jak dzisiaj wygląda Łacina. Z łatwością zauważymy budynek centrum handlowego oraz połacie wolnej przestrzeni wokół niego. Na tych wolnych działkach powstanie zabudowa mieszkaniowa i usługowa.
Układ drogowy
Projektanci w 2003 roku zaprojektowali dwie główne drogi rozprowadzające ruch na Łacinie:
- dwujezdniową, zadrzewioną aleję reprezentacyjną przy tramwajowej Trasie Kórnickiej,
- przedłużenie ul. Katowickiej w stronę ul. Bolesława Krzywoustego.
Nacisk na taki układ miał zmniejszać ruch na ul. Bolesława Krzywoustego i ul. Jana Pawła II oraz na Rondzie Rataje. Główną osią dzielnicy pozostawał deptak prowadzący od Ronda Rataje do placu przy Katowickiej/Milczańskiej. To wzdłuż tego deptaka zaplanowano główne punkty handlowo-usługowe. Inne place planowano m.in. przy węźle tramwajowym Kórnicka czy przy Rondzie Rataje.
Zabudowa
Teren przy osi deptaku miał być najgęściej zabudowany. Wyznaczono tam linie pierzei, w dodatku przy ul. Kórnickiej wyrysowano gęstą siatkę ulic – to nawiązuje do prawdziwej, śródmiejskiej zabudowy. Okolice przy ul. Bolesława Krzywoustego pozostawały słabiej zagospodarowane.
Zieleń
Główne ulice i deptaki na Łacinie chciano obsadzić drzewami, co widać na poniższym zdjęciu. Większy park prowadzi wzdłuż tramwajowej Trasy Kórnickiej od Milczańskiej w kierunku wschodnim.
Zapoznaj się także z hitlerowskim planem wybudowania dzielnicy rządowej na terenie Parku Marcinkowskiego
Posnania na horyzoncie – plan z 2006 roku
Powyższa koncepcja pozostała w dużej mierze niezrealizowana. Zabudowa osiedla Polanka została dopasowana do tego planu, ale główna część Łaciny nadal czekała na zabudowę.
Los Łaciny miała odmienić francuska firma Apsys, która po 2003 roku nabyła część terenów w tej dzielnicy. W pierwszych zapowiedziach kontynuowano motyw miksu funkcjonalnego w dzielnicy, co jednak z czasem uległo zmianie. Apsys dążył do wybudowania centrum handlowego, podczas gdy zabudowa mieszkaniowa miała czekać na innych inwestorów.
Jaki miał być nowy plan?
W celu realizacji projektu francuskiej firmy, Rada Miasta Poznania w 2004 roku wywołała miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla Łaciny. Dwa lata później Miejska Pracownia Urbanistyczna przedstawiła projekt planu radnym.
Nowy projekt nie wywracał zagospodarowania Łaciny do góry nogami. Zmieniał jednak podział funkcjonalny. Handel (dzisiejsza Posnania) miał zostać wyraźnie oddzielony od reszty i opakowany w duże centrum handlowe. Osobno ulokowane części mieszkaniowe i biurowe wyraźnie kontrastowały skalą z obiektem handlowym. Ponadto nowy plan wyrównywał wysokość zabudowy do 5 pięter (+ 6 cofnięte) bez punktowych wyższych budynków. Układ dróg krzyżujących się na placu przy planowanym kościele zastąpił tzw. Ring Łacina – droga otaczająca całą dzielnicę.
Uchwalenie planu
Dyskusja nad planem odbyła się 29 sierpnia 2006 roku. Poniżej prezentujemy wybrane wypowiedzi uczestników debaty.
Michał Grześ (radny do dzisiaj) sugeruje, że proponowana inwestycja na Łacinie spowoduje, że przejazd między Rondem Śródka a Ratajami – zwłaszcza w godzinach szczytu – praktycznie będzie niemożliwy
Krzysztof Mączkowski: „Krótko mówiąc te obawy czy te pytania, wątpliwości, budują moją obawę co do całości integralności tego planu. (…) My dziś nie dyskutujemy nad koncepcją, my dzisiaj nie dyskutujemy nad wariantami zabudowy tego terenu, ale dyskutujemy nad planem miejscowym, który tak naprawdę przesądza”
Poprosił przy tym o wyjaśnienie, czy po wybudowaniu galerii handlowej przez kilka kolejnych lat trzeba będzie czekać na realizację kolejnych funkcji (tak się w istocie stało, budowa pierwszego budynku mieszkalnego rozpoczęła się 2 lata po oddaniu Posnanii do użytku, 12 lat po powyższej dyskusji i uchwaleniu planu miejscowego – przyp.)
Wojciech Kręglewski (radny do dzisiaj) podkreślił, że projekt planu przewiduje znaczny udział małych i średnich sklepów, które w formie oferty developerskiej będą przekazywane kupcom, którzy obecnie być może nie mają możliwości rozwoju ze względu na brak powierzchni handlowej. Zaznaczył też, że tylko architektura podobna do architektury Starego Browaru skłoni zainteresowanych do lokowania tam swojej działalności gospodarczej
Ryszard Grobelny (ówczesny prezydent miasta) zaznaczył, że dla odciążenia centralnego układu komunikacyjnego, należałoby zagospodarowywać tereny mieszkaniowe, które znajdują się w centrum miasta, a nie zachęcać mieszkańców do wyprowadzania się na zewnątrz. Jeżeli mieszkańcy będą mieszkać na obrzeżach miasta lub poza nim, ich przejazdy komunikacyjne będą dłuższe, a układ komunikacyjny będzie bardziej obciążony. Zdaniem Pana Prezydenta fakt wygenerowania powierzchni mieszkaniowej na obszarze Łaciny jest dla Poznania korzystniejszy, niż wyprowadzenie mieszkańców poza ten teren
Krzysztof Mączkowski uzyskał informacje, iż Apsys kupował grunty, a później zamieniał się z Miastem na grunty zlokalizowane na Łacinie. Poprosił o wyjaśnienie, czy informacje te są prawdziwe
Ryszard Grobelny poinformował, że część terenów na obszarze planu stanowi własność Miasta, jednak musi dojść do częściowej wymiany struktur własnościowych, ponieważ przestrzenie publiczne muszą stać się własnością komunalnąUzupełnienie: wymiana gruntów między miastem a firmą Apsys miała miejsce w 2010 roku. Bez tej wymiany Apsys nie mógł wybudować centrum handlowego Posnania – red.
Czas decyzji
Tego samego dnia radni uchwalili plan miejscowy dla Łaciny. 23 radnych głosowało za, 6 się wstrzymało, nikt nie głosował przeciw. Radny Krzysztof Mączkowski (obecny w sali sesyjnej) nie wziął udziału w głosowaniu. Grzegorz Ganowicz (radny do dzisiaj) polecił zaprotokołować informację o niegłosowaniu Mączkowskiego.
Łacina dzisiaj
Nieprzypadkowo temat Łaciny i centrum handlowego Posnania pojawił się właśnie teraz. 17 grudnia Miejska Pracownia Urbanistyczna organizuje II etap konsultacji społecznych nowego planu dla części terenu. Dlaczego miasto po raz trzeci zajmuje się tym miejscem? Są trzy główne powody:
- wnioski właścicieli gruntów o zmianę przeznaczenia działek,
- chęć punktowego podwyższenia zabudowy – mniej więcej jak w planie z 2003 roku,
- korekty związane z budową dróg wokół Posnanii częściowo nachodzących na tereny mieszkaniowe i usługowe.
Spotkanie w ramach II etapu konsultacji projektu planu, odbędzie się w poniedziałek (17 grudnia 2018 r.) o godzinie 17.00 w Szkole Podstawowej nr 19 os. Oświecenia 1 w Poznaniu.
Zapraszamy!
Film z porównaniem planu z 2003 roku z dzisiejszą zabudową
Dołącz do nas na Facebooku, Twitterze, Wykopie i Instagramie
Dodaj komentarz
Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.