Jak mogą wyglądać w przyszłości okolice ulicy Małe Garbary? Czy hałaśliwa dwupasmówka może zmienić się w zadrzewioną aleję otoczoną spójną zabudową? Poniżej prezentuję koncepcję dla tej części Starego Miasta.
Założenie „nowego Placu Stawnego”
Plac Stawny w przeszłości znajdował się na skrzyżowaniu ulicy Garbary i Stawnej. W XIX wieku urządzono tutaj mały skwer. W połowie XX wieku teren uległ istotnemu przekształceniu. Przez plac Stawny przeprowadzono tzw. Trasę Solną (ulicę Małe Garbary i Estkowskiego). Wyburzono część okolicznej zabudowy. Dziś ten teren jest zdegradowany – przez hałas i nieład przestrzenny.
A pomyśleć, że plany były ambitne… W okresie PRL-u chciano zmienić ulice Małe Garbary i Estkowskiego w bezkolizyjne dwupasmówki! To tłumaczy, dlaczego wyburzono tyle okolicznej zabudowy. Więcej o tym pomyśle w poniższym artykule:
Kiedy Wartostrada była drogą szybkiego ruchu… – Plan na Poznań #1
Dziś miasto planuje budowę II etapu tramwaju na Naramowice. Wiąże się ona z przebudową skrzyżowania Garbary/Małe Garbary/Estkowskiego. Jednak to za mało. Okolice ulicy Małe Garbary nadal pozostaną zdegradowane. Dlatego przebudowa skrzyżowania powinna być pretekstem do całkowitej, kompleksowej odnowy tej części Starego Miasta. Koncepcja, której jestem autorem i prezentuję poniżej, to głos w dyskusji o rewitalizacji dawnego Placu Stawnego. Wychodzi z „urzędniczego” projektu II etapu tramwaju na Naramowice i dodaje do niego dwa niezbędne w tym miejscu elementy – zieleń oraz ponowne wprowadzenie zabudowy.
Założenia:
- Wykorzystanie budowy II etapu tramwaju na Naramowice do odnowy okolic skrzyżowania Garbary/Małe Garbary.
- Stworzenie dużego obszaru zielonego rozciągającego się od dawnej synagogi po ulicę Garbary.
- Ponowne wprowadzenie zabudowy wokół Placu Stawnego.
Realizacja założeń
1. Tramwaj pretekstem do odnowy
Miasto ma w planach budowę II etapu tramwaju na Naramowice – od pętli Wilczak do skrzyżowania Garbary/Małe Garbary/Estkowskiego. Obszar objęty opracowaniem doczeka się sporej modernizacji. Budowy można się spodziewać w przeciągu najbliższych kilku lat.
Projekt II etapu tramwaju na Naramowice (ten konsultowany w 2019 roku) obejrzysz w tym artykule.
Koncepcja zakłada wyjście od istniejącego projektu II etapu tramwaju na Naramowice, jednak z ważnymi różnicami:
- budowę pasów autobusowo-tramwajowych na ulicy Małe Garbary, Estkowskiego i Garbary (z możliwością prowadzenia trasy tramwajowej w kierunku placu Bernardyńskiego),
- przebudowę jezdni. Ponieważ cały obszar znajduje się w ścisłym centrum miasta, wskazane jest ograniczanie zapędu kierowców do zbyt szybkiej jazdy. Dziś w tym miejscu pasy ruchu mają szerokość jak na drogach ekspresowych – 3,5 metra. Koncepcja zakłada zmianę szerokości do 3 metrów (za wyjątkiem prawego pasa do jazdy na wprost – aby ułatwić ruch śmieciarek, dużych pojazdów itd). Jak wspomniano wyżej, autobusy będą poruszać się o torowisku tramwajowym.
To rozwiązanie w pełni legalne. W innych miejskich projektach także się ogranicza szerokość jezdni. Na przykład w projekcie tramwaju na Klin Dębiecki zawarto zwężenie pasów ruchu na ulicy Hetmańskiej do 3 metrów.
- wprowadzenie obustronnych dróg rowerowych wzdłuż ulicy Małe Garbary i Estkowskiego (tzw. Rowerowa Trasa Solna),
- zmniejszenie powierzchni wyasfaltowanych – zarówno poprzez zmniejszenie szerokości jezdni, jak i zmniejszenie tarczy skrzyżowania. Zmniejszone skrzyżowanie nie jest małe i umożliwia pełne prowadzenie ruchu. Dodatkowo ułatwia pieszym przejście i zwiększa przepustowość. Na mniejszym skrzyżowaniu krócej trwa faza, w której wszystkie wloty mają czerwone światło; poza tym szybciej je pokonują piesi i kierujący.
Zmniejszenie tarczy skrzyżowania i skrócenie dróg pieszych jest możliwe także dzięki odpowiednim ustawieniu rozjazdów z wykorzystaniem tzw. podwójnej szyny z preselekcją kierunku jazdy. Miejski projekt II etapu tramwaju na Naramowice przewidywał „zwykłe” rozjazdy, co wymuszało oddalanie przejść dla pieszych – i powiększanie skrzyżowania. Podwójną szynę wykorzystują rozjazdy m.in. na Rondzie Kaponiera i pod Okrąglakiem.
- stworzenie zadrzewionych pasów przy ulicy Małe Garbary i Estkowskiego. Szpalery drzew docenimy szczególnie latem, podczas upałów – dają cień.
Na wizualizacjach zaprezentowano docelową formę skrzyżowania – z tramwajem w ulicy Garbary jadącym do placu Bernardyńskiego lub na AWF. Koncepcja umożliwia rezygnację z tej trasy tramwajowej.
2. Duży teren zielony przy ulicy Stawnej
Jednym z najważniejszych elementów koncepcji jest stworzenie szerokiego pasa zieleni. Przebiegałby on wzdłuż ulicy Stawnej – od dawnej synagogi aż do skrzyżowania z ulicą Garbary. Taki duży teren zielony byłby korzystny z punktu widzenia małej retencji (zatrzymywania wody w glebie). W dodatku stanowiłby kontynuację pasma zieleni ciągnącej się wzdłuż dawnych murów miejskich (od Zamku Przemysła przez skwer Romana Wilhelmiego, Włodzimierza Dworzaczka, Rabina Akiry Egewa).
Ponieważ węzeł tramwajowy Garbary/Małe Garbary będzie istotnym punktem na mapie Poznania, we wschodniej części skweru przy ulicy Garbary wkomponowano duży zegar jako „rzeźbę” organizującą przestrzeń. Zegary w przestrzeni miast są popularne – na przykład jednym z charakterystycznych elementów Placu Poczdamskiego w Berlinie jest wysoki zegar.
Koncepcja zakłada wywłaszczenie właściciela działki z parkingiem przy ulicy Stawnej. Byłoby to korzystne z punktu widzenia spójności tego obszaru zieleni. Miasto może nabyć działkę np. w trybie zezwolenia na realizację inwestycji drogowej. Realizacja koncepcji jest możliwa także bez wywłaszczenia tej działki, jednak wtedy pas zieleni będzie miał krótką przerwę na parking.
Dotychczasowy, miejski projekt przebudowy skrzyżowania Garbary/Małe Garbary/Estkowskiego i tak zakłada częściowe wywłaszczenie działki z parkingiem.
Innym elementem związanym z zielenią jest utworzenie skweru przy klasztorze jezuitów. Dziś znajduje się tu trawnik z widocznymi pozostałościami po dawnej zabudowie przyklasztornej. Miasto tworzy obecnie projekt przekształcenia w obszar zieleni w połączeniu z wyeksponowaniem ruin zabudowy. Koncepcja opisana w tym artykule nie uniemożliwia stworzenia tego obszaru zieleni.
Wyraz „stawny” w nazwie ulicy i placu nie wziął się znikąd. W przeszłości płynęła tutaj rzeka Bogdanka. Warto pokazać wodną przeszłość miejsca – choćby poprzez fontannę.
3. Powrót zabudowy
Dużym problemem rejonu Małych Garbar jest zdegradowana struktura przestrzenna. Podczas budowy Trasy Solnej wyburzono część znajdujących się tutaj kamienic. Dziś okolicę szpecą dziury w zabudowie. Sama okolica cierpi z kolei na niską liczbę lokali handlowo-usługowych (choć to w teorii centrum miasta i jedno z ważniejszych skrzyżowań na Starym Mieście). Wszystko w otoczeniu niezadrzewionej dwupasmówki.
Z tego powodu zasadne jest odtworzenie zabudowy wokół ulicy Małe Garbary. Uzupełnienia wymaga północna pierzeja tej ulicy oraz południowa pierzeja ulicy Stawnej. Dzieje się to już dziś (np. niedawno powstał budynek Małe Garbary 8), jednak bez kontroli miasta. Teren nie jest objęty planami miejscowymi, dlatego inwestor może luźno kształtować nową zabudowę. Ponieważ działki nie należą do miasta, rolą urzędników byłoby stworzenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Powinny umożliwiać odtworzenie zabudowy, jednak w formie nawiązującej do już istniejących budynków – tak, aby wykreować ład przestrzenny.
Zabudowa powinna powrócić także na południowo-zachodni narożnik skrzyżowania Małych Garbar z Garbarami. Dziś znajduje się tu trawnik przy (wspomnianych powyżej) ruinach dawnej zabudowy przyklasztornej. Dlaczego odtworzenie zabudowy jest tu tak ważne? Pozwoli na wyznaczenie ramy dla „nowego Placu Stawnego” – to jedyny narożnik skrzyżowania bez zabudowy. Ta działka należy do miasta, dlatego powrót zabudowy wiąże się ze sprzedażą działki lub budową z zewnętrznym partnerem. Sprzedaż pozwoliłaby na częściowe sfinansowanie tej koncepcji (w zakresie wykraczającym poza dotychczasowy, urzędniczy projekt przebudowy skrzyżowania Małych Garbar z Garbarami. To, co w punkcie 1 tego opracowania, i tak ma być budowane – z pieniędzy miejskich i Unii Europejskiej). Na wizualizacjach zaprezentowano przykładową formę nowych budynków.
Galeria – wizualizacje koncepcji
W projekcie wykorzystano materiały:
- Zarządu Geodezji i Katastru Miejskiego GEOPOZ: model 3D, wybrane tekstury i zdjęcie lotnicze,
- Zarządu Transportu Miejskiego: projekt II etapu tramwaju na Naramowice.
Czytaj też
Seria Plan na Poznań to unikatowy zbiór niedoszłych i niezrealizowanych projektów przebudowy miasta, rozbudowy dróg czy wyburzenia zabudowy. Każdy wpis zawiera zdjęcia, opis projektu i jego rekonstrukcję na współczesnych zdjęciach lotniczych.
Ech, kiedyś to było! A jak to było, zobaczysz na świeżo opublikowanych zdjęciach lotniczych Poznania z 1995 roku. Trwała budowa PST, nowych osiedli…
Dołącz do nas na Facebooku, Twitterze, Wykopie i Instagramie
Dodaj komentarz
Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.